Elektrikli ve Hibrit Araçlarda Lityum-İyon Yangınları İçin Geleneksel Söndürücüler Yeterli mi?

Elektrikli ve hibrit araçların sayısı her geçen yıl hızla artıyor. Çevre dostu olmaları, düşük yakıt maliyeti ve yüksek performans avantajlarıyla öne çıkan bu araçlar, otomotiv sektöründe yeni bir dönemi başlattı. Ancak bu teknolojik dönüşüm beraberinde yeni güvenlik risklerini de getiriyor. Lityum-iyon bataryalar, elektrikli ve hibrit araçların kalbini oluştururken, meydana gelebilecek batarya yangınları geleneksel araç yangınlarından oldukça farklı bir yapıya sahip.

Peki, bu yangınlara karşı geleneksel yangın söndürücüler yeterli mi? Yoksa elektrikli araç servisleri ve kullanıcıları için özel çözümler mi gerekiyor?

Lityum-İyon Batarya Yangınlarının Özellikleri

Lityum-iyon bataryaların yaygınlaşmasının en büyük sebebi, yüksek enerji yoğunluğu ve uzun ömürlü performansıdır. Ancak bu bataryalar, termal kaçak (thermal runaway) adı verilen bir süreçle ciddi yangın riskleri oluşturabilir.

• Termal Kaçak: Hücrelerden birinin aşırı ısınmasıyla başlayan süreç, zincirleme reaksiyonlarla diğer hücrelere sıçrar.

• Yüksek Sıcaklık: Lityum-iyon batarya yangınlarında sıcaklık 1000°C’nin üzerine çıkabilir.

• Yeniden Alevlenme Riski: Söndürülse bile bataryanın içindeki kimyasal reaksiyonlar tekrar alevlenmeye yol açabilir.

• Toksik Gazlar: Yanma sırasında hidroflorik asit (HF) ve benzerii zehirli gazlar ortaya çıkar.

Bu özellikleri nedeniyle, lityum-iyon batarya yangınları geleneksel araç yangınlarından çok daha karmaşık ve tehlikeli bir yapıya sahiptir.

Geleneksel Yangın Söndürücüler Nasıl Çalışır?

Elektrikli ve hibrit araçlar yaygınlaşmadan önce, servisler ve kullanıcılar çoğunlukla geleneksel yangın söndürücülerle korunuyordu. Bunlar arasında:

• Su Bazlı Söndürücüler: Soğutma etkisi ile yangını bastırır.

• Köpük Söndürücüler: Sıvı yakıt yangınlarında etkili bir tabaka oluşturarak oksijenle teması keser.

• Kuru Kimyevi Tozlu Söndürücüler: Katı, sıvı ve gaz yangınlarında yangın üçgenini bozar.

• CO₂ Söndürücüler: Oksijeni azaltarak yangını bastırır, özellikle elektrik panolarında yaygındır.

Bu yöntemler geleneksel yangınlarda etkili olsa da, lityum-iyon bataryaların yangını esnasında gerçekleşen iç kimyasal reaksiyonlarını durdurmakta yetersiz kalır.

Lityum-İyon Batarya Yangınlarında Geleneksel Söndürücülerin Yetersizliği

Lityum-iyon batarya yangınları, sıradan araç yangınlarından farklı olduğu için geleneksel yöntemlerle söndürmek genellikle mümkün olmaz.

• İç Reaksiyonlar Devam Eder: Kuru kimyevi toz ya da CO₂ bataryanın içindeki kimyasal reaksiyonları durduramaz.

• Yüksek Sıcaklık Dayanımı: Geleneksel söndürücüler, 1000°C’nin üzerindeki sıcaklıkta etkisiz hale gelebilir.

• Yeniden Tutuşma: Batarya soğutulmazsa yangın tekrar başlayabilir.

• Uzun Süreli Müdahale İhtiyacı: Batarya yangınları saatlerce hatta günlerce devam edebilir.

Bu nedenle, elektrikli ve hibrit araç servislerinde sadece geleneksel söndürücülere güvenmek büyük risk taşır.

Elektrikli ve Hibrit Araçlara Özel Söndürme Çözümleri

Yeni nesil araçlar için özel yangın söndürme teknolojileri geliştirilmiştir.

• AVD (Aqueous Vermiculite Dispersion) Teknolojisi: İnce bir mineral tabakası oluşturarak bataryayı kaplar, oksijenle temasını keser ve soğutur. Lityum-iyon yangınlarında en etkili çözümlerden biridir.

• EV Yangın Battaniyeleri (Fire Blanket): Araçların üstünü tamamen kaplayarak yangının yayılmasını engeller, oksijen girişini keserek alevlerin kontrol altında tutulmasına yardımcı olur. Bataryanın yanmasıyla ortaya çıkan tehlikeli toksik gazların dışarı sızmasını önleyerek bunların battaniye altında tutulmasını sağlar. Böylece kapalı ortamdaki kişilerin zehirli gazlara maruz kalma riskini azaltır ve güvenli tahliye için zaman kazandırır. Özellikle kapalı otoparklar ve servis ortamları için ideal bir çözümdür.

• Su Soğutma Sistemleri: Bataryanın uzun süreli soğutulmasını sağlayarak yeniden alevlenmeyi engeller.

• Yeni Standartlar: Avrupa’da itfaiyeler artık elektrikli araç yangınları için özel konteyner, batarya soğutma sistemleri ve benzeri farklı çözümler kullanıyor.

Bu çözümler, elektrikli araçların güvenliğini sağlamada geleneksel yöntemlerin yerini alacak niteliktedir.

Servisler ve Kullanıcılar İçin Alınması Gereken Önlemler

Hem servisler hem de araç sahipleri için alınabilecek önlemler kritik önem taşır:

• Servisler için:

  • Elektrikli araçlara özel yangın söndürücülerin bulundurulması

  • Yangın battaniyeleri ve koruyucu ekipmanların bulundurulması

  • Personelin özel eğitimlerden geçirilmesi

• Kullanıcılar için:

  • Ev garajlarında uygun söndürme ekipmanlarının bulundurulması

  • Otoparklarda elektrikli araçlara özel acil durum prosedürlerinin geliştirilmesi

  • Araç üreticilerinin tavsiyelerine uyulması

Türkiye’de Durum ve Gelecek Perspektifi

Türkiye’de elektrikli araçların sayısı her geçen gün artarken, bu araçların servis altyapısı da gelişmeye devam ediyor. Ancak yangın güvenliği konusunda farkındalık henüz istenilen seviyeye ulaşmış değil.

E-Autotrek, elektrikli ve hibrit araç servislerine:

• Lityum-iyon batarya yangınlarına özel söndürücüler,

• EV yangın battaniyeleri,

• Kişisel koruyucu ekipmanlar ve

• IMI akreditasyonlu eğitim programları

sunarak sektördeki önemli bir boşluğu dolduruyor. Bu çözümler, hem servis sağlayıcılarını hem de araç sahiplerini daha güvenli bir geleceğe hazırlıyor.

Elektrikli ve hibrit araçların yaygınlaşmasıyla birlikte lityum-iyon batarya yangınları karşımıza önlem alınması gereken bi konu olarak çıkıyor. Geleneksel yangın söndürücüler bu tür yangınlarda tek başına yeterli değildir. AVD teknolojili özel söndürücüler, standartları karşılayan yangın battaniyeleri ve batarya soğutma çözümleri artık sektörün standart güvenlik ekipmanları haline gelmektedir.

Hem servis sağlayıcıların hem de bireysel kullanıcıların, bu yeni nesil çözümleri benimsemesi kritik önem taşır. Güvenlik, elektrikli araç dönüşüm yolculuğunun en temel yapı taşlarından biri olmalı.